دستاوردهای چشمگیر بومی‌های آمریکا در ریاضیات و ستاره شناسی

یافته‌های باستان‌شناسی و آثار به جا مانده از اقوام "مایا" نشان میدهد بومیان آمریکا پیش از ورود کریستف کلمب به آمریکا، موفق به ساخت تقویم شده بودند و پیشرفت های شگفت‌انگیزی در ریاضیات و ستاره شناسی کرده بودند.

سوزاندن متون کهن مایا توسط کلیسای کاتولیک و تاثر مایاها از این حادثه

-------------------------------

به گزارش فارس، چندی پیش بسیاری از ایالت‌های آمریکا شاهد برگزاری جشن بزرگداشت روز کریستف کلمب بودند. کریستف کلمب، روز 12 اکتبر سال 1492 قدم به قاره آمریکا گذاشت، اما از سال 1971 جشن بزرگداشت وی و "کشف قاره آمریکا" هر ساله دومین دوشنبه ماه اکتبر، برگزار می‌شود.
 
* مخالفت با برگزاری جشن روز کریستف کلمب

عده زیادی از بومیان آمریکا، در سایه مستنداتی که نشان می‌دهند ورود کریستف کلمب به آمریکا با نسل‌کشی بومیان همراه بوده است فعالانه با برگزاری این جشن‌ها مخالفت می‌کنند. آنها با اشاره به تلاش‌های رسانه‌ها، نظام آموزش و پرورش، مطبوعات و فیلم‌های آمریکا برای اسطوره‌سازی از فردی که طبق ادعای آنها، دستش به خون میلیون‌ها بومی آمریکایی آلوده است، همواره خواستار حذف این جشن و استیفای حقوقشان در سرزمین اجدادی خود شده‌اند.

* مستندات علمی محققان، ابهامات روز کریستف کلمب را آشکار کرد 

در این میان محققانی چون "ویلکامب واشبرن"، "هوارد زین"، "وارد چرچیل"، "دیوید استانرد"، "جک ودرفورد"، "کیرکپاتریک سیل"، "بن کینان"، "کاترین لانگ" و بسیاری دیگر نقش زیادی در جهت‌دهی به نگرش‌های بومیان و حتی غیربومیان داشته‌اند. این محققان با آثار و مستندات علمی و تاریخی خود کوشیده‌اند پاره‌ای از ابهامات "کشف قاره آمریکا" و بهره‌برداری‌هایی که از این ابهامات به نفع گروهها یا طبقات خاصی شده است را آشکار کنند؛ در سایه تلاش‌های این محققان، امروزه پاسخ این پرسش که "کاشف آمریکا کیست؟" با تردیدهای فراوانی همراه شده و آنچه سالها بر اذهان و بر رسانه‌ها و نظام آموزشی جهان سایه افکنده بود، دگرگون شده است؛ آنچه در زیر می‌خوانید بخش‌هایی از کتاب "آمریکای باستان"، نوشته "کاترین ج. لانگ" و ترجمه "فرید جواهر کلام" است؛ نویسنده در این کتاب به شرح حوادث این قاره از زمان ورود اولین انسان‌ها، تا زمان ورود کریستف کلمب به آنجا در سال 1492و تماس بومی‌ها با اروپایی‌ها، که تاریخ این سرزمین را به کلی دگرگون کرد، می‌پردازد.
 
* اروپائیان، تاریخ پرشکوه بومیان را انکار کردند

"لانگ"در قسمت پیشگفتار کتاب، به آثار ورود اروپاییان به آمریکا اشاره می‌کند و می‌نویسد: "یکی از آثار وحشتناک ورود اروپاییان به آمریکا، انکار اهمیت وجود تاریخ پرشکوه بومیان بود. از آنجا که سنت‌های دو قاره آمریکا با سنت‌های اروپا بسیار متفاوت بود، برای اروپاییان تقریبا غیرممکن بود که درک کنند این مردمان هم برای خود تاریخی داشته‌اند، و حتی برای ثبت و ضبط تاریخ خود روش معتبری داشته‌اند. علائم سابقه‌های تاریخی بومیان که به شکل اشیا، نوشتار یا تصویر وجود داشتند غالبا توسط اروپاییان منهدم و نابود می‌شد چون طبق سلیقه مذهبی و طرز فکر آنان نبود."

* بومی‌ها پیشرفته‌ترین کشاورزی زمان خود را داشتند

نویسنده در بخش دیگری از کتاب به رشد نظام کشاورزی در میان بومیان آمریکا پرداخته و کشاورزی آنها را پیشرفته‌تر از هر نقطه دیگری در آن زمان می‌داند. وی در این خصوص از زبان باستان‌شناسی به نام "برایان م. فاگان" می‌نویسد که تا زمان ورود کریستف کلمب به قاره آمریکا، بومیان انواع ویژه‌ای از دست کم 300 گونه گیاهی را پرورش داده بودند، که در نوع خود در آن زمان بی‌سابقه بوده است. وی همچنین به  کاشت سیب‌زمینی در سرزمین "آند" اشاره کرده و خاطرنشان می‌کند که "به هنگام ورود اروپایی‌ها در اواسط قرن 16، ساکنان آند بیش از 3000 گونه متفاوت سیب‌زمینی کشت می‌کردند".
 
* توصیف ثروت و وسعت جامعه بومیان از زبان یکی از کاشفان اروپایی

کاترین لانگ با نقل ماجرای زیر از زبان یکی از نخستین کاشفان آمریکایی ـ که ماجرای رسیدن کشتی‌اش را به یکی از جوامع بومی که بعدها "اوماگو" نامیده می‌شد، شرح می‌دهد ـ به ثروت و وسعت جامعه بومیان، در هنگام رسیدن اروپاییان به آنجا اشاره می‌کند: 
"هنگامی که در وسط رودخانه بودیم، بیش از 300 قایق برای پذیرایی ما از سر رسیدند، قایقی که سرنشینانش از همه کمتر بود، 10 نفر را حمل می‌کرد، قایق‌های دیگر 12 سرخپوست... آن‌ها به فرماندار "پدرو اورسوا" بیش از 50 قایق محتوی ذرت، ماهی، بادام هندی و ریشه خوراکی گیاهان تقدیم کردند... روستای آنها بسیار بزرگ بود: 8 هزار سرخپوست... در این ناحیه آن قدر غذا هست که می‌شود با آن یک هنگ سرباز را بیش از 6 ماه تغذیه کرد. در امتداد ساحل رودخانه، از محل روستا تا بیش از 4 فرسنگ رو به بالا و رو به پایین رودخانه همه جا کشتزار ذرت و مانیوکِ شیرین بود؛ سرزمینی با آب و هوای بسیار ممتاز".
وی در این خصوص می‌افزاید" توصیف بالا هم ثروت و هم وسعت جامعه را نشان می‌دهد و هم آشکار می‌کند که سازمان اداری این جامعه تا چه حد دقیق بوده که به سرعت توانسته ناوگانی از قایق‌های پر از بار را راهی رودخانه کند."

* خانه‌های پیشرفته بومیان آمریکایی

وی در ادامه به پیشرفتگی شیوه بنای خانه‌های روستایی در میان نیاکان قیایل "پوئلبو" اشاره می‌کند: "اعضای جامعه خانه‌هایی می‌ساختند به سان خانه‌های کندوی زنبور عسل، منظم و به هم چسبیده. اتصال این خانه‌ها به یکدیگر باعث گرم شدن آنها می‌شد، به زبان دیگر این شیوه باعث می‌شد که گرما در این مجموعه به هدر نرود. درون بنای این ساختمان‌ها نوعی لوله کشی آب وجود داشت، نوعی مهندسی آبیاری که به خوبی به آنان کمک می‌کرد تا هنگام خشکسالی و کم‌آبی، از آب ذخیره برای آبیاری مزارع استفاده کنند."

* شهر "کاهوکیا"، برگترین شهر بومی‌های آمریکای شمالی

به گفته لانگ، بزرگترین شهری که بومی‌ها در آمریکای شمالی باستان بنا کرده بودند، شهری در کنار رودخانه می‌سی‌سی‌پی به نام "کاهوکیا" بوده است که در نزدیکی سنت‌لویس امروزی واقع شده بود. امروزه از این شهر بزرگ چیزی جز یک خاکریز به ارتفاع تقریبا 30 متر و مساحت 16 جریب باقی نمانده است.
 
* "جهان نو"، تعبیری که سرزمین بومی‌ها را تحقیر می‌کرد 

"در سال 1811 روزنامه‌نگاری به نام "توماس براکنریج"، از خرابه‌های این شهر باستانی دیدن کرده بود و آنقدر تحت تاثیر قرار گرفته بود که مقالاتی در این زمینه نوشت. متن زیر گزیده‌ای از یکی از مقاله‌های وی است که در کتاب «شهرهای پنهان: طلوع و غروب تمدن آمریکای شمالی باستان»، تالیف "راجر کندی"، نقل شده است:
هنگامی که در سال 1811 از نزدیک آن را دیدم، شگفت زده شدم که چگونه یادمان کهن و حیرت‌انگیزی مورد بی‌توجهی مسافران قرار گرفته است... آیا کسی آنها را ندید؟ فیلسوفان اروپایی با نوعی تنگ‌نظری و خودخواهی ذاتی کوشیده اند تا هر آنچه با این یادمان پیوستگی دارد، خوار شمارند. آنان این دیار را «دنیای نو» خواندند، گویی که شکل‌گیری آن مدت‌ها پس از سایر بخش‌های کره خاکی صورت گرفته است".

* تمدن مایا و پیشرفت‌های آن

لانگ در ادامه این کتاب به معرفی تمدن قوم مایا می‌پردازد که با فرهنگ‌ترین جامعه را در سراسر آمریکای مرکزی تشکیل می‌داده است. " آنان در زمینه‌های ادبیات نوشتاری، شهرسازی، ریاضیات و ستاره‌شناسی به پیشرفت‌های قابل توجهی نائل آمدند. به تدریج که تمدن در میان قوم مایا پیشرفت می‌کرد، آنان داد و ستد بازرگانی را از خاستگاهشان در آمریکای مرکزی با شهرهای "مونت آلبان" و "تئوتی هو آکان" در شمال آغاز کردند. اما باید در نظر داشت که شهرسازی مایاها پیش از آنکه شهرهای باستانی اشاره شده ساخته شوند، آغاز شده بود و کماکان پس از سقوط آنان تا حدود 1200 میلادی نیز ادامه یافت."

* جنبه‌های پیشرفته زبان و خط در اقوام مایا 

"مایا"ها را از آن جهت پیشرفته‌ترین قوم در امریکای باستان می‌دانند که بهتر از سایرین توانستند زبان خود را مکتوب کرده و خط را بکار برند. لانگ در این کتاب به نوشتار این قوم اشاره کرده و موضوعاتی که این قوم پیشرفته به آنها می‌پرداختند، اشاره کرده است: " نوشتار مایاها همراه است با تصاویر و نیز کنده‌کاری‌هایی بر روی سنگ‌ها و مجسمه‌های کوچک، به ویژه بر روی استل [تخته سنگ عمودی] که در بسیاری میدان‌های شهری نصب شده بودند. مایاها در عین حال هزاران کتاب تاشوی آکوردئونی به وجود آوردند که ورق‌های آنها از پوست فشرده شده درخت انجیر بود. منابع اولیه چنین ادعا می‌کردند که این کتاب‌ها عبارت بوده‌اند از «تاریخ، پیشگویی، آواز و ترانه، علوم و نسب‌نامه و دودمان.» متاسفانه فقط 4 مجلد از کتاب‌های مایاها باقی مانده است. بسیاری از آنها پوسیدند و تبدیل به گرد و غبار شدند، یا به دست اروپاییان غاصب سوزانده شدند."

* اولین تقویم‌ها را اقوام مایا ساخته بودند

نویسنده همچنین به ساخت تقویم توسط این قوم پیشرفته اشاره می‌کند: " بسیاری از کتاب‌های مایا درباره جنبه‌های استادانه ساختار تقویم است که نتیجه قرن‌ها پیشرفت در آمریکای مرکزی بود... مایاها نیز مانند اکثر بومیان آمریکا زمان را گردش چرخه‌ای بی‌پایان می‌دانستند. در نظام "مایا"، حلقه‌های زمانی گوناگونی بر روی هم پیچ و گره خورده‌اند. کهن‌ترین این حلقه‌ها «تزولکین» نام دارد که ترکیبی است از 20 نام روز که 13 بار تکرار و حاصلش 260 روز می‌شود"

* اقوام مایا در ریاضیات پیشرفته بودند

ازجمله جنبه‌های دیگر پیشرفت مایاها، ریاضیات بوده است و به قول لانگ، " تقویم‌های مایا نمی‌توانستند بدون ریاضیات کارساز باشند. مایاها نظامی تدوین کردند بر مبنای عدد 20. در این نظام برای نشان دادن اعداد از 1 تا 4، نقطه به کار می رود، برای عدد 5، یک خط و طرح یک صدف برای صفر." 

* اطلاعات مایاها در مورد ستاره شناسی

در کتاب‌های مایاها، علاوه بر تقویم، اطلاعات حیرت‌آوری نیز در مورد ستاره‌شناسی دیده می‌شود" "مثلا یکی از کتاب‌ها شامل جدولی است که در تهیه آن از ریاضیات به نحوی استادانه استفاده شده و نشان می‌دهد چه موقعی خسوف و کسوف رخ می‌دهد، از طرفی جزئیات حرکات سیاره زهره را نشان می‌دهد. تعدادی از ساختمان‌های مایا برای رصد کردن پدیده‌های آسمانی بنا شده‌ بودند."